Edukacja outdoorowa – propozycja zabawy

W cyklu „Wakacyjny dyżur w przedszkolu” kontynuujemy temat edukacji outdoorowej i prezentujemy inspirację do kolejnej zabawy na świeżym powietrzu. Aktywności w terenie mają ogromne znaczenie dla wszechstronnego rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym. Ruch na dworze wspomaga rozwój fizyczny – dzieci ćwiczą sprawność, koordynację, równowagę i siłę. Świeże powietrze hartuje organizm, wzmacnia odporność i poprawia samopoczucie. Zaproponowana zabawa dodatkowo ćwiczy zmysły poprzez doświadczanie przyrody.

Dzieci siedzą w kole na przygotowanych poduszkach, pieńkach, taboretach, matach lub kocach. Podczas rozmowy wprowadzającej nauczyciel informuje, że dzisiaj rozpoczynamy trening zmysłów, który będzie polegał na samodzielnym wykonywaniu zadań, których wykonanie każde z nich będzie zaznaczało na swojej karcie.

Pokazywany wierszyk rozpoczynający zabawę
Podczas wygłaszania wierszyka osoba prowadząca ilustruje treść symbolami zmysłów.

Oczy mamy do patrzenia,
uszy do słyszenia,
nosek do wąchania,
język zaś do smakowania.

Ręce dwie do dotykania,
i trafnego nazywania,
zmysły to skarb mówię wam,
więc o zmysły zawsze dbam.

Rozejrzyj się dokoła i poszukaj

• Coś zielonego
• Coś małego
• Coś, co się rusza
• Coś, co leci
• Coś czerwonego

Materiał: dla każdego dziecka karta na sztywnej podkładce do odnotowania swoich znalezisk, dzieci robią to tak, jak potrafią. Mogą rysować, robić swoje znaki czy stawiać literki.

Znajdź kamyki
Na miejscu zabawy rozkładamy różne kamyki lub wykorzystujemy te, które naturalnie się tam znajdują. Atrakcją będę powykładane kamienie, które dzieci podczas szukania odkrywają jako „skarby”, bo są niezwykle kolorowe. Dzieci przynoszą kamyki w wyznaczone miejsce. Zadania z kamykami:

• Dopasuj do pary
  Dziecko wybiera spośród różnych kamyków, o różnych kształtach i kolorach te najbardziej podobne do siebie i uzasadnia swój wybór. Co mają te kamyki wspólnego?

• Kamyczkowy obrazek
  Układanie z kamyków swojego obrazka.

• Kolorowanie kamyków
  Wybieramy płaskie kamyki i pędzelkiem, pisakiem czy farbami akrylowymi malujemy je według swojego pomysłu.

• Odrysowywanie kamieni
  Wybieramy kamyki, układamy na kartce lub piasku i obrysowujemy je dokładanie.

• Mój ulubiony kamyk
  Każdy wybiera z woreczka i ukrywa w dłoni kamyk. Przygląda mu się, zapamiętuje, poznaje wzrokiem i dotykiem. Po chwili wkłada go z powrotem do woreczka. Następnie nauczyciel chodzi z woreczkiem po kole i dzieci wyciągają jeszcze raz kamyk, oglądają, sprawdzają czy to jest ten ich ulubiony. Jak ktoś trafił na swojego „przyjaciela”, to siada poza kołem. Teraz pozostałe dzieci przekazują kamyk w prawą stronę dziecku obok. Sprawdzają, czy to ten ich „przyjaciel”, jeśli nie, to przekazują go dalej i otrzymują inny z lewej strony…

Zmieniające się niebo
Dzieci obserwują niebo i chmury, rysują to, co zobaczyły. Mogą narysować to, co odczytały z układu chmur i to, co w nich zobaczyły.
Materiał: sztywna podkładka z kartką do rysowania, kredki.

Lupa tropiciela i ekran
Każde dziecko dostaje ramkę o szerokości ok. 2–3 cm w kształcie prostokąta. To jest ekran, który każdy sam rozkłada na trawie. Można dzieciom dać lupę, przez którą w wyznaczonym czasie obserwują to, co się dzieje na ekranie. Dzieci robią notatkę ze swojej obserwacji. Patrzą na trawę, owady, mrówki czy rośliny. Sygnał rozpoczyna obserwację i kończy ją. Potem wszyscy spotykają się i omawiają swoje odkrycia.
Materiał: prostokątne ekrany wycięte z białej kartki A3.

Mrówki – pokazywana piosenka
Nauczyciel śpiewa piosenkę, wykonując ruch, który dzieci naśladują.

Mała mrówka przejść się chciała – palcem wskazującym i środkowym maszerują po drugiej ręce w górę
Więc na spacer się wybrała – dłonie skierowane do góry i poruszamy rytmicznie palcami
Tu zajrzała, tam zajrzała – wykonujemy ruch naprzemienny palcami z jednej i drugiej strony
Listkom się też przyglądała – z jednej i drugiej strony palcami wykonujemy ruch naprzemienny
Gdy ślimaka zobaczyła – u jednej ręki wystawiają palec mały i wskazujący, piąstkę drugiej ustawiają na pierwszej
Grzecznie mu się ukłoniła – wykonują rytmicznie skłony głową
Oraz miło powitała – machają rękom, wykonując gest powitania
A po chwili pożegnała – machają rękoma, wykonując gest pożegnania
Do mrowiska powróciła – palcem wskazującym i środkowym maszerują po drugiej ręce w górę
Tak swój spacer zakończyła – obie ręce podnoszą do góry, zataczając koło i łączą je nad głową

Wyciszający wierszyk
Dzieci siedzą w kręgu na matach lub kocykach, wspólnie mówią lub słuchają wierszyka, który wypowiada nauczyciel.

Siedzimy wszyscy w tej ciszy,
i nikt nas tutaj nie słyszy.
Siedzimy sobie cichutko,
zrobiło się już milutko.

Co słyszysz?
Dzieci zamykają oczy i opisują dźwięki, które słyszą dookoła (ptaki, wiatr, kroki, przejeżdżający samochód, klakson).

• Śpiew ptaków
• Szum drzew
• Odgłos samochodu
• Śmiech dzieci
• Kroki

Kamyczkowa orkiestra
wierszyk wprowadzający w zadanie, którym jest wspólne mówienie i wystukiwanie rytmu na kamykach.

Dwa kamyki mam,
na kamykach gram.
Ty kamyki masz,
na kamykach grasz.
Teraz razem sobie gramy,
na kamykach rytm stukamy.

Zagrajcie mój rytm
Nauczyciel podaje rytm, do którego włączają się inni. Po chwili każdy kolejno – lub kto jest chętny – wypowiada wierszyk i prowadzi zabawę, czyli wystukuje swój rytm, a reszta powtarza lub tylko słucha.

Teraz ja wam zagram tak, że zadziwię cały świat.

Co upadło?
Dzieci siadają i zasłaniają sobie rękami oczy. Nauczyciel rzuca różne przedmioty na przygotowaną tacę lub tekturową przykrywkę od pudełka, np. drobne pieniądze, kamyki, klucze, notes. Dzieci zgadują, jaki to przedmiot. Zwycięzcą zostaje to, które udzieliło najwięcej poprawnych odpowiedzi.

Podaj dalej bez dźwięku
Dzieci siedzą w kole i przekazują sobie kolejno „bębenkową burzę”, czyli bębenek, na którym wysypane są drobne ziarenka fasolki lub grochu. Dzieci mogą podawać sobie także dzwoneczek, uważając, żeby nim nie poruszyć.

Memory dźwiękowe
Wyszukiwanie dwóch jednakowo brzmiących przedmiotów albo jednakowo brzmiących pojemników czy butelek, w których umieszczamy, np. fasolkę, kamyki, dzwoneczki, kaszę czy ryż.

Zapachy ogrodu – co pachnie w ogrodzie?
Dzieci rozchodzą się po wyznaczonym terenie ogrodu i wąchają rosnące na terenie zioła, liście, kwiaty, zadanie polega na znalezieniu różnych zapachów, zapamiętaniu ich i nazwaniu lub wskazaniu trzech źródeł zapachu.

Zadanie dla dzieci: powąchaj powietrze, liście, kwiaty. Które zapachy ci się podobają? Z czym Ci się kojarzą? Narysuj w karcie pracy swoje odkrycie.

Poszukiwanie mięty
Każde dziecko dostaje pachnący listek. Na terenie ogrodu wystawiamy w różnych miejscach doniczki z miętą albo wykorzystujemy miętę, która rośnie naturalnie. Dzieci rozchodzą się po terenie i wąchając różne rośliny szukają zapachu listka, który dostały od nauczyciela. Można wykorzystać inne rośliny, jak lawenda, bazylia czy majeranek.

Pudełka lub woreczki zapachów
Dzieci mają zasłonięte oczy i zadanie ustawienia obok siebie takich samych pudełek lub woreczków, w których zgromadzone są: pachnąca kora, trawa, zioła, kwiaty itp.

Dziś palcami dotykamy,
różne skarby, które mamy.
Czy są twarde, miłe, miękkie,
a może sprężyste?
Może gładkie, szorstkie, zimne
lub bardzo puszyste?

Zgadnij, co to?
Dzieci z zamkniętymi oczami dotykają różnych przedmiotów i odgadują, co to jest.

Woreczek zagadek
W woreczku znajdują się różne podwójne przedmioty. Dziecko wyciąga, np. kasztana i musi z woreczka, nie patrząc tylko dotykając, wyciągnąć drugiego. Wyciąga szyszkę i musi odnaleźć w woreczku drugą. Przedmiotami do odgadnięcia są skarby z miejsca zabawy: kamyki, patyczki, piórka, liście, kwiatki.

Dotykowe bingo
Dzieci szukają rzeczy o różnych fakturach (gładkie, szorstkie, miękkie, mokre) i określają ich fakturę. Liść, kora drzewa, kamień, trawa, czy jest miękka, szorstka, twarda, gładka.

Bosonogi spacer
Dzieci przechodzą boso po trawie, piasku, kamykach (ścieżka sensoryczna).

Paluszkowe spryciołki
Zabawa w parach lub małej grupce. Jedna osoba wybiera według własnego uznania, np. jeden kamyk i dwie szyszki. Wkłada je między palce jednej ręki, tworząc wzór, który druga osoba powinna identyczne „ułożyć”.

Zielnik smakowy
Dzieci degustują zioła z ogrodu, np. szczypiorek, miętę, pietruszkę.

Rozpoznaj smak
Dzieci mają zasłonięte oczy, próbują i odgadują smak, np. cytryny, jabłka, marchewki.

Herbatka z ogrodu
Dzieci pod opieką dorosłych zaparzają napary z mięty, melisy (pod opieką dorosłych).

Zakończenie działań z dziećmi
Podsumowanie: „Czego się dziś nauczyłem?”, „Co było najciekawsze?”

Należy podkreślić, że w dobie pojawiających się tak licznych problemów rozwojowych, edukacyjnych, społecznych i emocjonalnych wśród dzieci oraz młodzieży warto szczególną uwagę kierować w stronę edukacji outdoorowej. Edukacja outdoorowa jest nie tylko uzupełnieniem edukacji formalnej, ale również skuteczną metodą wspierania wszechstronnego rozwoju dziecka. Łącząc naukę z ruchem, zabawą i przyrodą – umożliwia się dzieciom rozwijanie kompetencji takich jak współpraca, kreatywność, odporność czy samodzielność – w sposób angażujący i naturalny.

Materiał przygotowany na podstawie literatury

1. Agnieszka Bąk, Agnieszka Leśny, Ewa Palmar-Kabacińska (red.), Przygoda w edukacji i edukacja w przygodzie. Outdoor i Adventure Education w Polsce, Fundacja Nauki i Przygody, Warszawa 2020.
2. Małgorzata Koc, Pokazywane wierszyki i zabawy paluszkowe, „Bliżej Przedszkola”, Kraków 2019.
3. Małgorzata Koc, Sensomotoryczne zabawy paluszkowe i pokazywane wierszyki, „Bliżej Przedszkola”, Kraków 2021.
4. Małgorzata Koc, Paluszkowe śpiewanki i pokazywane wierszyki, „Bliżej Przedszkola”, Kraków 2024.